Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Trà Vinh với công tác giám sát và phản biện xã hội
Trong những năm qua, Mặt trận Tổ quốc (MTTQ) các cấp tỉnh Trà Vinh đã có nhiều cố gắng trong việc triển khai và tổ chức thực hiện Quyết định 217, 218 của Bộ chính trị về công tác giám sát và phản biện xã hội. Nội dung giám sát đi sâu vào các mặt như: Giám sát về thực hiện các chủ trương, nghị quyết của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước; giải quyết các khiếu nại, tố cáo của công dân; việc thực hiện Quy chế dân chủ ở xã, phường, thị trấn; giám sát cán bộ, đảng viên ở khu dân cư, giám sát đầu tư của cộng đồng, lấy phiếu tín nhiệm đối với các chức danh chủ chốt do HĐND xã bầu… Với sự hướng dẫn, đôn đốc và chỉ đạo của các cấp ủy Đảng và sự phối hợp có hiệu quả của chính quyền địa phương đã tạo điều kiện thuận lợi cho MTTQ cấp cơ sở thực hiện tốt nhiệm vụ, chức năng của mình, giành lấy những kết quả tích cực, gây dựng được phong trào toàn dân tham gia vào các hoạt động do MTTQ địa phương khởi xướng.
Ký kết chương trình phối hợp giám sát
MTTQ các cấp và các tổ chức thành viên cũng đã tiến hành nhiều hoạt động mang tính phản biện xã hội như: Tham gia xây dựng, góp ý kiến về các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước; các chương trình, đề án của HĐND, UBND các cấp; hiệp thương lựa chọn người ứng cử đại biểu quốc hội, đại biểu HĐND các cấp; tham gia vào quá trình chuẩn bị Đại hội Đảng bộ các cấp và Đại hội đại biểu toàn quốc của Đảng… Kết quả nổi bật đã đạt được thể hiện qua việc MTTQ đã chủ động tổ chức nhiều hình thức như: Tổ chức hội nghị, hội thảo, lấy ý kiến cử tri… qua đó đã tổng hợp được hàng ngàn ý kiến của Nhân dân góp ý và các văn kiện chuẩn bị cho Đại hội Đảng bộ các cấp. Bên cạnh đó, MTTQ còn phối hợp chặt chẽ với các ngành, các tổ chức thành viên tích cự đóng góp ý kiến tham gia vào các dự án luật, nhất là những dự án, văn bản có liên quan trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp của công dân như: Bộ luật dân sự; Luật đất đai; Luật tố tụng dân sự; Luật khiếu nại, tố cáo; Luật phòng chống tham nhũng; Luật thực hành, tiết kiệm; chống lãng phí; Luật giao thông, đường bộ; Luật bầu cử HĐND và UBND; Pháp lệnh dân số; Pháp lệnh tín ngưỡng, tôn giáo; các chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế, xã hội ở địa phương… Trong các cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội và bầu cử đại biểu HĐND các cấp, MTTQ tỉnh và cơ sở đã phối hợp tổ chức có hiệu quả quy trình hiệp thương lựa chọn, giới thiệu người ứng cử đại biểu Quốc hội, đại biểu HĐND các cấp, phối hợp chặt chẽ với chính quyền, lãnh đạo các cơ quan, đơn vị tổ chức tốt các bước hiệp thương để lựa chọn người có tài, có đức bầu vào các cơ quan quyền lực của Nhà nước.
Do thực hiện tốt các văn bản quy phạm pháp luật mà trong nhiều lần bầu cử vừa qua, MTTQ các cấp trong tỉnh đã phát huy được vai trò trung tâm trong quá trình thực hiện công tác bầu cử, đảm bảo tính trung thực, dân chủ trong bầu cử.
Hiện nay, với Quyết định 217 và 218 do Bộ Chính trị ban hành đã nâng cao vị trí vai trò của MTTQ trong hệ thống chính trị, cụ thể hóa chức năng MTTQ là cơ sở chính trị của chính quyền nhân dân là nơi thể hiện ý chí và nguyện vọng của Nhân dân.
Ngay từ những tháng đầu năm 2014, hàng loạt chương trình giám sát của MTTQ và các tổ chức thành viên đã được triển khai. Nhưng một yêu cầu có tính nguyên tắc là MTTQ phải lắng nghe dân nói, tăng cường phản biện để gia tăng sự đồng thuận, gắn kết giữa Đảng với dân và giữa dân với Đảng.
Điều đáng phấn khởi ở tỉnh ta là có sự quan tâm đặc biệt của Tỉnh ủy, UBND tỉnh đối với công tác phản biện xã hội nói chung và với vai trò đội ngũ trí thức. Trong cuộc họp đầu năm với đội ngũ trí thức, đồng chí Ngô Chí Cường, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy đã kêu gọi lực lượng này cần tăng cường hoạt động tư vấn giám sát và phản biện xã hội, nhằm phát huy hiệu quả của hàm lượng chất xám trong phát triển nền kinh tế xã hội của tỉnh nhà.
Tuy nhiên, qua quá trình thực hiện công tác giám sát và phản biện xã hội nổi lên những mặt hạn chế như: Tuy đã có Quyết định của Bộ chính trị nhưng chưa được cụ thể hóa bằng các văn bản pháp quy của các cơ quan Nhà nước; chưa có sự ràng buộc pháp lý về việc các cơ quan, tổ chức, cá nhân chịu sự giám sát của MTTQ như thế nào…
Bên cạnh đó, chủ thể giám sát là cán bộ MTTQ và các tổ chức thành viên phần lớn còn hạn chế về trình độ am hiểu pháp luật nên chất lượng phản biện xã hội chưa cao, có người còn e ngại, chưa mạnh dạn thực hiện công tác này…
Để MTTQ các cấp thực hiện tốt nhiệm vụ giám sát và phản biện xã hội, xin đề xuất mấy giải pháp như sau:
1. Đề nghị Nhà nước, chính quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật nhằm cụ thể hóa vai trò của MTTQ và các tổ chức thành viên trong quá trình thực hiện công tác giám sát và phản biện xã hội. Tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy Đảng, sự phối hợp công tác giữa MTTQ với chính quyền và các tổ chức thành viên của MTTQ.
2. Kiện toàn tổ chức và nâng cao chất lượng hoạt động của MTTQ các cấp, Ban Công tác Mặt trận, Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng, Ban Thanh tra nhân dân ở khu dân cư nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của công tác Mặt trận trong thời kỳ mới, nhất là trong giám sát và phản biện xã hội.
3. Thực hiện tốt quy chế dân chủ, công khai, minh bạch thông tin của các cơ quan, đơn vị để phát huy vai trò của Nhân dân tham gia hoạt động giám sát với phương châm: “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”.
4. Quan tâm củng cố kiện toàn, đào tạo bồi dưỡng, nâng cao trình độ đội ngũ cán bộ MTTQ các cấp đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ giám sát và phản biện xã hội. Đặc biệt MTTQ tỉnh có kế hoạch phối hợp với Liên hiệp Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh vận động lực lượng trí thức làm nòng cốt cho quá trình phản biện xã hội.
5. Đề nghị Nhà nước, chính quyền tạo điều kiện về mặt đầu tư kinh phí, chế độ chính sách để MTTQ các cấp thực hiện yêu cầu đãi ngộ thỏa đáng đối với đội ngũ tư vấn, trí thức, người có uy tín,… Tham gia vào công tác giám sát và phản biện xã hội.
Nguyễn Văn Xuân
Nguyên PCT Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh